Khi người mới bắt đầu học thiền, vấn đề thường được quan tâm nhất chính là: “Tôi phải làm gì để thiền cho đúng?” Dựa trên những kinh nghiệm từ Ngài Mahasi bài giảng, Ngài tránh dùng những thuật ngữ triết học xa rời thực tế, nhưng lại đưa ra một phương pháp cực kỳ thực tế: hãy quan sát những gì đang xảy ra nơi thân và tâm, ngay trong giây phút này.
Trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới, hành thiền không cốt để săn tìm những trạng thái hỷ lạc hay an tĩnh lạ thường. Thiền là học cách thấy rõ. Nếu thân thể cử động, hãy ghi nhận sự vận động đó. Mọi luồng tư tưởng phát sinh đều phải được hay biết minh bạch. Nếu có sự không thoải mái phát sinh, cần nhận diện nó rõ ràng. Sự thấy biết này chính là nền tảng của trí tuệ.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Nhịp thở, đặc biệt là hiện tượng nhô lên và hạ xuống của bụng, được sử dụng làm neo điểm chính vì nó luôn có mặt và cực kỳ dễ ghi nhận. Khi sự ghi nhận “phồng, xẹp” được nối tiếp không gián đoạn, tâm thức sẽ từ từ lắng dịu các vọng tưởng và trở nên thanh tịnh hơn. Khi ý nghĩ trôi dạt, hãy thầm niệm “suy nghĩ” rồi đưa tâm trở lại đề mục. Không nên nảy sinh tâm lý tự ti hay cố công lý giải.
Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà là chánh niệm có mặt được bao nhiêu. Chỉ cần vài phút thực hành đúng, còn hơn nhiều giờ nhưng thiếu sự tỉnh giác. Chính vì thế, hành giả sơ cơ không cần thiết phải gượng ép một cách cực đoan, mà hãy chú trọng vào việc duy trì thói quen và sự bền lòng.
Khía cạnh đặc sắc của phương pháp Ngài Mahasi cho người mới chính là việc hành thiền không chỉ bó hẹp ở việc tọa thiền. Khi đi, biết đang đi; khi đứng, biết đang đứng; khi nằm, biết đang nằm. Kể cả lúc ăn cơm, lau dọn hay thảo luận cùng người khác, nếu có chánh niệm, đó vẫn là thiền. Bằng cách này, thiền sinh sẽ từng bước làm quen với lối sống tỉnh giác ngay trong sinh hoạt.
Khi thực hành đúng theo lời dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, người tu tập sẽ bắt đầu thấu hiểu một đạo lý căn bản: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Cảm giác không ở mãi, suy nghĩ không get more info ở mãi, cảm xúc cũng không ở mãi. Tuệ giác này không phát sinh qua việc phân tích mà qua sự cảm nhận trực diện. Chính nhận thức đó giúp giảm trừ sự chấp thủ và những phản ứng rập khuôn của tâm thức.
Đối với người mới, con đường mà Ngài Mahasi cho người mới chỉ ra là một hành trình đáng tin cậy và trung thực. Đừng vội vã tin tưởng, cũng đừng nôn nóng chờ đợi thành tựu. Chỉ cần tuân thủ phương pháp, duy trì sự quán chiếu và kiên nhẫn chờ tuệ giác nảy nở. Đây chính là tôn chỉ tối thượng trong các lời dạy mộc mạc nhưng thâm thúy của Ngài Mahāsi.